بی متال

بی متال (رله حرارتی) یکی از انواع تجهیزات حفاظتی می باشد که همراه کنتاکتور جهت حفاظت مصرف کننده هایی مانند موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد. در این متن آموزشی قصد داریم به توضیحاتی در رابطه با بیمتال چیست، کاربرد بی متال، ساختمان داخلی و نحوه نصب بی متال بپردازیم.

بی متال چیست

جهت حفاظت از مصرف کننده هایی که به کنتاکتور بسته می شود از رله حرارتی یا بی متال استفاده می شود به این صورت که اگر مصرف کننده بسته شده به کنتاکتور جریانی بیش از حد مجاز از شبکه بکشد یا ولتاژ ورودی به جای سه فاز، دو فاز شود بی متال عمل می کند و فرمان قطع به کنتاکتور می دهد (بیمتال مستقیما مدار قدرت را قطع نمی کند) و به اینصورت از صدمه دیدن مصرف کننده جلوگیری می کند. 

نحوه عملکرد بی متال

درون رله حرارتی (بی متال) یک تیغه فلزی قرار دارد که از دو فلز با ضریب انبساط طولی متفاوت (مثلا آهن و برنج)  که روی هم پرس شده اند، تشکیل شده است. و بر اثر عبور جریان اضافه بار از بی متال، این دو فلز گرم می شوند و طول آنها افزایش می یابد و به دلیل اینکه ضریب انبساط طولی یکی از فلزات از دیگری بیشتر است، دو فلز به سمت فلزی که ضریب انبساط طولی کمتری دارد خم می شوند و این امر باعث باز شدن کنتاکت ها و قطع شدن مدار می شود. برای افزایش سرعت عملکرد بی متال و جلوگیری از جرقه و سوختگی محل اتصال، در بالا و پایین این تیغه از آهن ربا استفاده می کنند تا نیروی مغناطیسی آن به بسته شدن سریع اتصال کمک کند.

نحوه اتصال بی متال

نحوه نصب بی متال (نحوه اتصال بی متال به کنتاکتور) به این صورت است که ورودی سه فاز قدرت بی متال به زیر کنتاکتور (خروجی کنتاکتور) وصل می شود و خروجی بی متال به موتور وصل می شود. رله حرارتی دارای درجه تنظیم جریان است که باید جریان آن برابر جریان نامی موتور باشد.

بخش های مختلف بی متال

1- پیچ تنظیم ریست بیمتال

بعضی از انواع بی متال دارای پیچ تنظیم حالت دستی (H) و اتوماتیک (A) هستند، در این نوع رله بی متال پس از عمل کردن و قطع شدن رله بی متال هنگام بروز خطا، اگر رله روی حالت ریست دستی تنظیم شده باشد، باید بصورت دستی دکمه ریست را بزنیم تا رله بی متال به حالت اول بازگردد ولی در حالت اتوماتیک، رله بی متال بصورت اتوماتیک پس از زمان معینی به حالت اول باز میگردد.

2- کلید STOP بیمتال

کلید استپ ( STOP ) روی رله حرارتی برای آزمایش قطع مدار فرمان مورد استفاده قرار می گیرد. درواقع کاربر برای اطمینان از اتصال درست مدار فرمان از کلید استوپ استفاده می کند.

3- پیچ های 95 و 96 بیمتال

کنتاکت های بسته (NC) هستند که با مدار فرمان سری می شوند و از آن ها جهت قطع مدار فرمان استفاده می شود.

4- سه کنتاکت خروجی بیمتال

سه کنتاکت خروجی بیمتال به موتور متصل می شود.

5- دکمه ریست،تست،تریپ بیمتال

این دکمه برای تست سالم و یا خراب بودن رله حرارتی مورد استفاده قرار می گیرد. و عملکرد آن به این صورت است که با زدن دکمه تست مدار باید قطع شود.

6- پیچ تنظیم جریان بیمتال

بی متال بازه جریانی خاصی را پوشش می دهد که با پیچ تنظیم جریان قابل تنظیم است.

7- پیچ های 97 و 98 بیمتال

پیچ های 97 و 98 رله بی متال کنتاکت های باز (NO) هستند که جهت هشدار مورد استفاده قرار می گیرند و می توان آن ها را به چراغ سیگنال متصل کرد.

8- شاخک های ورودی بیمتال

شاخک های ورودی بیمتال به خروجی کنتاکتور متصل می شوند.

انواع بی متال

انواع بی متال با بازه های جریانی و تیپ های مختلف متناسب با کنتاکتورها تولید می شوند. بی متال ها تنظیم پذیرند و می توان آنها را بگونه ای تنظیم کرد که در جریانهایی بین 1.05 تا 10 برابر جریان نامی موتورها را قطع کنند. فروشگاه برق البرز امکان مشاهده قیمت و خرید انواع بی متال برندهای معتبر داخلی و خارجی را فراهم آورده است.
 

1. بی متال تک فاز

2. در صورتی که قصد دارید بی متال سه فاز خود را به یک بی متال تک فاز تبدیل کنید که بتوانید برای یک مصرف کننده تک فاز از آن استفاده کنید، ابتدا دو کنتاکت قدرت بی متال را با هم سری کرده و از آن برای اتصال فاز استفاده کنید و کنتاکت قدرت باقی مانده را به نول متصل کنید. عملکرد بی متال به این صورت است که ابتدا فاز وارد کنتاکت قدرت اول شده و خروجی آن به کنتاکت قدرت دوم وارد می شود و خروجی کنتاکت قدرت دوم، به بار متصل می شود.
3. 

تست بی متال با توجه به نمودار مشخصه آن

ابتدا دو برابر جریان نامی بی متال را به آن می دهیم و زمان عملکرد بی متال را یادداشت می کنیم. سپس جریانی معادل 6 برابر جریان نامی به مدار تزریق می شود و زمان عملکرد رله را مجدد یادداشت می کنیم.
تست دو فاز : یکی از فاز ها را قطع کرده و مدار را دو فاز می بندیم و زمان عملکرد رله را یادداشت می کنیم. و در نهایت مقادیر بدست آمده را با نمودار بی متال مقایسه می کنیم.